Het MKB is een belangrijke werkgever met ruim 2,2 miljoen werknemers, ruim een derde van alle werknemers in Nederland. Als werkgever moeten MKB-ondernemers hun weg vinden in verschillende ontwikkelingen rond de inzet van en zorg voor personeel. Zij worden geconfronteerd met de schaarste op de arbeidsmarkt, financiële prikkels in de sociale zekerheid, afstemming van arbeid en zorg, en veranderende arbeidsverhoudingen. Deze actuele ontwikkelingen en de betekenis ervan voor MKB-ondernemers worden belicht in de publicatie die een bundeling is van bevindingen uit recent onderzoek van EIM.

Kortetermijnaanpak van schaarste
In de elektrotechnische branche en in de ICT-branche ondervinden respectievelijk 60 en 40 procent van de bedrijven problemen als gevolg van de krappe arbeidsmarkt. Er is een tekort aan geschikt personeel. 70 procent van deze ICT-bedrijven en 53 procent van de elektrotechnische bedrijven die problemen ervaren, hebben om die reden de bedrijfsvoering aangepast. In beide branches kiezen bedrijven namelijk voor het minder aannemen van opdrachten, voor meer overwerk, meer inlenen van personeel en efficiënter werken. Ook worden groeiplannen veelal uitgesteld en worden eigen werknemers geschoold. Naast deze aanpassingen blijven de meeste bedrijven doorgaan met het werven van personeel. Daarvoor zetten zij vier of vijf wervingskanalen in. Een gemiddeld elektrotechnisch bedrijf werft met name via het eigen personeel en via via. Een gemiddeld ICT-bedrijf kiest ervoor om zelf sollicitanten te gaan opleiden of werft personeel met behulp van internet. Werven onder de stille arbeidsreserve komt in beide branches weinig voor.

Invloed van wetgeving sociale zekerheid op het gedrag van de MKB-ondernemer
35 procent van alle MKB-bedrijven is de afgelopen jaren meer aandacht gaan besteden aan de verlaging van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. Daarvan heeft 60 procent dit naar aanleiding van de wettelijke veranderingen gedaan. Factoren als kennis van ondernemers over de wetswijzigingen, hun oordeel over de beïnvloedbaarheid van verzuim en de houding ten opzichte van de wetswijzigingen zijn van invloed op het bedrijfsbeleid. Er bestaan verschillen tussen grote en kleine MKB-bedrijven. Kleinere bedrijven herverzekeren zich in groten getale en letten op gezondheid bij het aannemen van nieuw personeel. Grotere bedrijven zijn in het algemeen actiever in het voorkómen van ziekteverzuim en in de verzuimbegeleiding en reïntegratie van zieke werknemers.

Houding werkgever ten aanzien van regelingen afstemming arbeid en zorg
De meerderheid van de werkgevers staat positief tegenover regelingen die werknemers kunnen helpen om arbeid en zorg beter op elkaar af te stemmen. Een groot deel van de werkgevers is van mening dat deeltijdwerk, zorgverlof en ouderschapsverlof mogelijk moeten zijn binnen het eigen bedrijf. Daarbij zien ondernemers niet voor alle functies mogelijkheden, met name niet voor leidinggevenden in het kernproces.
Toch zal ruim een derde van alle MKB-ondernemers het personeel ontmoedigen om zorgverlof op te nemen. Hetzelfde geldt voor ouderschapsverlof. Bovendien vindt meer dan de helft het een slechte zaak dat werkgevers financieel aan het zorgverlof moeten bijdragen.

Nog veel onduidelijkheid door vervaging van grenzen tussen werkgevers en werknemers
Het klassieke onderscheid tussen werkgever en werknemer vervaagt. Er verschijnen vele tussenvormen. Van werknemers wordt steeds meer verwacht dat ze ondernemend zijn in hun werk: ze doen aan zelfmanagement en zitten in zelfsturende teams. Daarnaast zijn er in toenemende mate zelfstandigen zonder personeel (ZZP'ers) en hybride ondernemers die zowel werkgevers- als werknemerskenmerken vertonen. Er bestaat veel onduidelijkheid over de status van de tussenvormen: zijn zij voor de fiscus en voor de sociale zekerheid werknemer of zelfstandige? Regelgeving en faciliteiten zouden op deze specifieke vormen moeten worden toegespitst.