Groei ZZP’ers goed voor economie ... tot op zekere hoogte

In veel hoogontwikkelde economieën, waaronder Nederland, heeft de laatste jaren een verschuiving van zelfstandige ondernemers met personeel (OMP’ers) naar zelfstandigen zonder personeel (ZZP’ers) plaatsgevonden. Schattingen voor 26 rijke landen over de periode 1992-2008 wijzen uit dat de groei van het aantal ZZP’ers tot een bovengrens van circa 7% van de beroepsbevolking (exclusief ZZP’ers in de landbouw en visserij) gunstig is voor economische groei. Boven dit niveau lijkt een verdere toename juist ten nadele van de economische groei te gaan. Aldus blijkt uit een door Panteia/EIM uitgevoerd empirisch onderzoek.

Uiteenlopende effecten van groeiend aantal ZZP’ers
Ten eerste zorgen ZZP’ers voor meer flexibiliteit op de arbeidsmarkt. Zo kunnen zij bijvoorbeeld inspelen op schommelingen in de werkvoorraad van grote bedrijven die daardoor weer efficiënter kunnen werken. Ook dragen veel ZZP’ers positief bij aan de mate van concurrentie in een economie. Ten slotte groeien de meer ambitieuze zelfstandigen soms door naar het ondernemerschap met personeel en zorgen zo op termijn voor nieuwe banen. Anderzijds is het voor ZZP’ers moeilijker om schaalvoordelen te benutten, zodat een hoog percentage ZZP’ers in de beroepsbevolking kan leiden tot een (mogelijk te) lage mate van arbeidsdeling en specialisatie in een economie. Er werken dus voor- en nadelen tegen elkaar in.

Empirische aanwijzingen voor een optimaal aantal ZZP’ers
De in ons empirisch onderzoek gevonden aanwijzingen voor het bestaan van een ‘optimaal’ aantal ZZP’ers (uitgedrukt als percentage van de beroepsbevolking) houden in dat een hoger of een lager percentage ZZP’ers de economische groei negatief beïnvloedt. Een afwijking van een vol procentpunt ten opzichte van het optimum van circa 7% zou volgens de modelberekeningen opgeteld over vier jaar 1% aan economische groei kosten. Het negatief effect van een lager percentage ZZP’ers dan het optimum is iets groter dan dat van een hoger percentage. Voor het aantal OMP’ers zijn geen aanwijzingen voor een dergelijk ‘optimum’ gevonden.

Beleidsimplicaties
Volgens goed wetenschappelijk gebruik is nader onderzoek met andere modellen en ook andere en recentere data nodig om deze voorlopige onderzoeksresultaten nader te staven. Als deze bevindingen ook dan stand houden is een belangrijke beleidsimplicatie dat het belangrijk is voor een economie om een juiste balans te vinden tussen het aantal zelfstandigen zonder personeel en het aantal andere arbeidsmarktdeelnemers.