Het aantal zelfstandige ondernemers in Nederland, buiten de landbouw, is in de afgelopen 25 jaar meer dan verdubbeld tot bijna 1,1 miljoen. Circa 12% van de beroepsbevolking is nu ondernemer, waarmee Nederland koploper is in Noord- en West-Europa. Door een ‘haasje-over’ effect is een meer ondernemende cultuur ontstaan. Zo is een zelfversterkend mechanisme op gang gekomen. Het aantal ondernemers zal de komende jaren verder stijgen, zij het in een lager tempo. De voortgaande groei van de dienstensector stimuleert het zelfstandig ondernemerschap. Met name het  ondernemerschap onder vrouwen en onder allochtonen zal verder doorgroeien. Deze en andere trends staan in een vandaag door onderzoeksbureau EIM gepubliceerde Trendstudie MKB en Ondernemerschap.

Economische crisis werkt nog lang door op binnenlandse markt
Als gevolg van de financiële en economische crisis van de afgelopen jaren zijn de binnenlandse afzetperspectieven voor het MKB voorlopig minder gunstig. Bij ongewijzigd beleid zit er de komende vijf jaar voor het MKB niet meer in dan een jaarlijkse productiegroei van 1,75%. Ook kan beperkte beschikbaarheid van krediet de investeringen in het MKB bemoeilijken en banencreatie afremmen.

Maatschappelijke trends bieden kansen aan ondernemende bedrijven
Anderzijds biedt de ICT-revolutie vele kansen aan ondernemende bedrijven. Ten eerste maakt ICT nieuwe producten en diensten mogelijk. Ook kunnen kleine bedrijven via Internet verre markten bedienen en gemakkelijker met andere ondernemers samenwerken, waardoor ook kleine bedrijven schaalvoordelen kunnen incasseren. Ook de voortgaande globalisering biedt kansen aan ondernemers. Door steeds verdergaande opdeling van internationale productieketens zijn er voor kleine bedrijven nieuwe mogelijkheden ontstaan om als toeleverancier of als ‘kopstaartbedrijf’ een gespecialiseerde bijdrage te leveren. Daarnaast bieden de differentiatie van consumentenvoorkeuren, de opkomst van koopkrachtige senioren en de trend naar duurzaam produceren talloze nieuwe marktkansen.

Gezocht: innovatieve, ambitieuze starters en doorgroeiers
De economische geschiedenis heeft laten zien dat er vooral ambitieuze en innovatieve ondernemers nodig zijn om nieuwe marktkansen daadwerkelijk op te pakken. Nederland bezet echter slechts een bescheiden internationale positie ten aanzien van innovatieve bedrijfsoprichtingen en snelle groeiers. Starters hebben in Nederland doorgaans lage groeiambities, en de relatief hoge graad van arbeidsmarktregulering in Nederland vormt een belemmering voor bedrijfsgroei. Ook is de kapitaalvoorziening voor ambitieuze en innovatieve nieuwe ondernemingen een knelpunt. Ten aanzien van geïnvesteerd durfkapitaal nam Nederland volgens het CBS anno 2009 slechts een middenpositie binnen de EU-15 in. Nederland heeft inmiddels wel de meeste zelfstandige ondernemers, maar nu de ambitieuze entrepreneurs nog.

Hoe kan het beleid innovatieve en ambitieuze bedrijfsoprichtingen bevorderen?
Er zijn meer maatregelen nodig om ambitieus ondernemerschap te bevorderen. In de eerste plaats wordt een verdere deregulering van de arbeidsmarkt aanbevolen. Uit het onderzoek blijkt dat er meer snelgroeiende ondernemingen zijn in landen waar bedrijven gemakkelijk, snel en zonder al te grote risico’s nieuw personeel kunnen aantrekken en zo nodig weer afstoten. Ten tweede zijn hogere investeringen in hoger onderwijs, maar ook in het beroepsonderwijs op MBO-4 niveau, van groot belang. Extra onderwijs blijkt voor ondernemers nog rendabeler dan voor werknemers. Ten derde moet worden ingezet op de ontwikkeling van innovatief ondernemerschap rond kennisinstellingen. Dat betekent het faciliteren van intensieve interrelaties tussen kennisinstellingen, potentiële ‘start-ups’ en verschaffers van durfkapitaal. Ten slotte biedt de aanstaande pensionering van vele gevestigde ondernemers uit de babyboomgeneratie een kans om ambitieuze nieuwe ondernemers via bedrijfsoverdrachten een vliegende start te bieden. Het beleid zou meer kunnen doen om vraag en aanbod bij elkaar te brengen.