Sociaal ondernemerschap – hier gedefinieerd als het opzetten van een activiteit, organisatie of initiatief dat een specifiek sociaal, milieu of gemeenschapsdoel heeft en dat korter dan 3,5 jaar bestaat – kan op macro-niveau met name worden verklaard door de mate van post-materialisme in een land en het functioneren van markt en staat. Dit blijkt uit het vandaag verschenen research report ‘Prevalence and Determinants of Social Entrepreneurship at the Macro Level’ van onderzoeksbureau EIM in samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Unieke internationale dataset over sociaal ondernemers
Sociaal ondernemerschap krijgt in toenemende mate erkenning voor het aanpakken van de sociale en ecologische problemen van onze tijd. Tot op heden is echter nog maar weinig bekend over het aantal mensen dat actief is op het gebied van sociaal ondernemerschap en over de achterliggende factoren die hier op macro-niveau een rol spelen. Dit research report verschaft inzicht in deze vraagstukken en maakt hierbij gebruik van de unieke internationale data van de Global Entrepreneurship Monitor (GEM) 2009, een eerste dataset die voor een groot aantal (49) landen internationaal vergelijkbare data ten aanzien van sociaal ondernemerschap bevat.

Twee concepten van sociaal ondernemerschap: sociale bedrijfsondernemers en sociale initiatoren
De term sociaal ondernemerschap omvat een reeks verschillende maar aan elkaar gerelateerde activiteiten. Dit geldt des te meer in een brede internationale context. Derhalve onderscheiden we in deze studie twee verschillende concepten van sociaal ondernemerschap: “sociale bedrijfsondernemers” (individuen die actief zijn in het opzetten of runnen van een bedrijf met een specifiek sociaal, milieu of gemeenschapsdoel) en “sociale initiatoren” (individuen die actief zijn in het opzetten of runnen van elk type activiteit of initiatief met een specifiek sociaal, milieu of gemeenschapsdoel). Sociale initiatoren zijn relatief meer prevalent dan sociale bedrijfsondernemers.

Sociaal ondernemerschap komt vaker voor in hoge-inkomenslanden
Sociaal ondernemerschap komt aanzienlijk minder voor dan ‘conventioneel’ (commercieel) ondernemerschap. Echter, het aandeel van de volwassen bevolking dat actief is in sociaal ondernemerschap is hoger in hoge-inkomenslanden vergeleken met lage-inkomenslanden. Het omgekeerde geldt voor commercieel ondernemerschap. Daarnaast leert een vergelijking tussen sociaal ondernemerschap en commercieel ondernemerschap dat het bij sociaal ondernemerschap voornamelijk om relatief kortdurende activiteiten, organisaties of initiatieven gaat.

Algemene macro determinanten van ondernemerschap niet geschikt om landen-verschillen in sociaal ondernemerschap te verklaren
Om landenverschillen in sociaal ondernemerschap te verklaren, analyseren we drie categorieën determinanten: (1) algemene macro determinanten van ondernemerschap, (2) geaggregeerde individuele karakteristieken, en (3) beschikbare kansen voor sociaal ondernemers. Het blijkt dat algemene macro determinanten van ondernemerschap niet geschikt zijn om landenverschillen in sociaal ondernemerschap te verklaren. Sociaal ondernemerschap is dus ook in die zin een ander fenomeen dan commercieel ondernemerschap. Verder impliceren de resultaten een sterk positief verband tussen post-materialisme en sociaal ondernemerschap. Dat wil zeggen dat sociaal ondernemerschap wijder verbreid is in landen waar de bevolking meer waarde hecht aan niet-materiële zaken dan aan materiële zaken. Ten slotte suggereert het onderzoek dat een relatie van partnerschap en samenwerking tussen de overheid en sociale ondernemers mogelijkheden biedt voor sociale ondernemers. In het bijzonder geldt dit voor sociale initiatoren in de zin dat dit type sociale ondernemers sociale diensten levert in opdracht van en gefinancierd door de overheid.