Onder invloed van groeiend inzicht in het maatschappelijk belang van ondernemerschap en van een algehele professionalisering van het overheidsapparaat, vond vanaf medio jaren '80 van de vorige eeuw tot begin deze eeuw een omslag plaats van defensief MKB-beleid naar offensief ondernemerschapsbeleid.

Dit nieuwe beleid richt zich op het benutten van het ondernemerschapspotentieel in de economie. Door toetredingsdrempels te verlagen en wet- en regelgeving te verminderen werd het ondernemen gestimuleerd. De bestaande beleidsarrangementen werden door beleidsmakers meer en meer als onwerkbaar ervaren. Hierdoor uitte de omslag zich in een ‘deïnstitutionalisering’ van de publiek-private samenwerkingsverbanden die de maatregelen van het beleidsprogramma uitvoerden. Dit blijkt uit een studie van Hans Kuiper, aio aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam, in het kader van het door EIM uitgevoerde Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap.

Historische achtergrond
De invoering van de Vestigingswetgeving tijdens de Grote Depressie van de jaren ’30 van de vorige eeuw bracht een cumulatie van belangenvertegenwoordiging van het MKB door privaatrechtelijke bedrijfsorganisaties en werkgeversorganisaties met zich mee. Dit in essentie defensieve beleid leidde in de loop van decennia tot een wirwar van beleidsuitvoerende instituties–het zogenaamde MKB-instrumentarium–dat in de visie van de beleidsmakers begin jaren '80 steeds minder effectief en efficiënt was geworden.

Belangrijkste beleidswijzigingen
De ingezette omslag in het beleid heeft zich geuit in onder andere: de herijking en uiteindelijke afschaffing van de Vestigingswet binnen twee decennia; een toename van het belang van financiële maatregelen, bestaande uit fiscale maatregelen en financieringsmaatregelen zoals het Borgstellingsbesluit Midden- en Kleinbedrijf. Daarnaast zijn diverse beleidsinitiatieven ter bevordering van een ondernemerschapscultuur in plaats van een werknemerscultuur ontwikkeld. Deze beleidsinitiatieven waren daarbij mede gericht op het afbouwen van de structurele instituties zoals die in het MKB-instrumentarium bestonden en meer gericht op het creëren van prikkels ter bevordering van ondernemend gedrag in het algemeen, en van het werken voor eigen rekening en risico in het bijzonder.

Opzet van de uitgevoerde studie
De studie reconstrueert de totstandkoming van de beleidsomslag door de ontwikkelingen in het beleidsnetwerk – bestaande uit spelers met deels samenlopende en deels tegengestelde belangen – in kaart te brengen. Tevens wordt de ontwikkeling van de beleidstheorie – de veronderstellingen die aan het beleid ten grondslag liggen – in kaart gebracht. Het rapport is met name gebaseerd op een analyse van zes beleidsnota’s en op interviews met een tiental beleidsactoren. Dit betrof penvoerders van de beleidsnota’s, vertegenwoordigers van de werkgeversorganisaties, en personen uit het MKB-instrumentarium.