Als de historische, dalende trend in het aantal zelfstandige ondernemers zich had voortgezet zou Nederland nu nog maar circa 400.000 ondernemers tellen. De werkelijkheid toont echter een ander beeld en laat een ondernemersaantal van meer dan een miljoen zien. Ons land is hiermee een van de koplopers van een wereldwijd plaatsvindende 'ondernemerschapsrevolutie’. Dit blijkt uit een overzichtspublicatie die onderzoeksbureau EIM heeft opgesteld in het kader van het Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap.

Huidige opleving ondernemerschap volgt na langdurige daling
De huidige opleving van ondernemerschap is allerminst vanzelfsprekend. Een voortgaande daling van het aandeel zelfstandige ondernemers in de beroepsbevolking is namelijk al sinds Napoleon de historische norm. Tussen 1800 en het laatste kwart van de 20e eeuw daalde dit aandeel in de hoogst ontwikkelde economieën maar liefst van gemiddeld circa 50% naar circa 10%. Zowel een sterke inkrimping van de werkgelegenheid in de agrarische sector als een slinkend aandeel zelfstandigen in nijverheid en diensten waren hier debet aan. Grote bedrijven kregen een steeds groter aandeel in de economie, en het wachten was als het ware op de laatste zelfstandige ondernemer ‘die het licht uit zou doen’.

In bijna alle hoogontwikkelde economieën sloeg deze dalende trend vanaf de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw echter plotseling om. Deze omslag heeft veel te maken met de trend naar outsourcing in het bedrijfsleven, met lagere transactiekosten en toetredingsdrempels in de economie als gevolg van onder meer de ICT-revolutie, en met toenemende voorkeuren voor autonomie onder werkenden. Nederland behoort met Italië, Verenigd Koninkrijk en Canada tot de landen waar het aandeel ondernemers in de beroepsbevolking zelfs meer dan vier %-punt is gestegen (gemeten tussen het laagste punt en 2007), terwijl de gemiddelde toename circa 2,5 %-punt bedraagt.

Ondernemerschapsrevolutie heeft twee gezichten
De ene ondernemer is de andere niet en de ondernemerschapsrevolutie heeft minstens twee gezichten. Ten eerste zien we in veel landen een meer dan proportionele toetreding van zelfstandige ondernemers zonder personeel. In aantallen is dit de dominante ontwikkeling. Ten tweede zien we in de economisch hoogst ontwikkelde landen meer toetreding van ambitieuze en innovatieve entrepreneurs dan in minder ontwikkelde economieën. Dit resultaat bevestigt nog eens dat innovaties niet langer vooral uit de laboratoria van de zeer grote bedrijven voortkomen. Ook luidt het de komst in van een innovatie-gedreven fase in de economische ontwikkeling als opvolger van een fase waarin de economie voornamelijk door schaalvoordelen werd gedreven.

Nederland koploper ondanks achterstand in ambitieus ondernemerschap
Nederland loopt vooral voorop door een zeer sterke stijging van het aantal zelfstandige ondernemers zonder personeel. Van alle ondernemers in ons land heeft circa 70% geen personeel. Er zijn echter diverse aanwijzingen dat Nederland op het terrein van ambitieus en innovatief ondernemerschap internationaal achterloopt. Het beleid zou zich met name moeten richten op het inlopen van deze achterstand.