Recent ontwikkelde onderzoeksbureau Panteia, in opdracht van het ministerie van Economische Zaken, een nieuwe typologie van het mkb. Deze typologie sluit beter aan op de diversiteit binnen het mkb en beoogt daarmee beter herkenbaar te zijn voor zowel het bedrijfsleven als het beleid. Daarnaast heeft Panteia een set indicatoren ontwikkeld waarmee de gezondheid van de bedrijven in deze mkb-typen vergeleken kunnen worden. Het blijkt dat ‘het innovatieve en nieuwe waarde creërende mkb’ relatief het gezondste bedrijfstype is.
Vier bedrijfstypen in het mkb
De nieuwe typologie van het mkb onderscheidt de volgende vier bedrijfstypen: (1) de zzp’ers, (2) het reguliere mkb met personeel, (3) het jonge mkb en (4) het innovatieve en nieuwe waarde creërende mkb. Er bestaat overlap tussen de typen: een zzp’er of een regulier mkb-bedrijf kan ook een jong en/of innovatief bedrijf zijn. Alleen tussen de zzp’ers en het reguliere mkb bestaat geen overlap.
Gezondheid mkb-typen
Een synthese van inzichten uit verschillende literatuurstromen laat zien dat diverse interne, externe, strategische en financiële kenmerken zicht geven op de gezondheid van mkb-bedrijven. Een bedrijf wordt als gezond beschouwd als er perspectief is op continuïteit of groei van het bedrijf. Door middel van een telefonische enquête onder bijna 2.000 mkb-bedrijven zijn in het najaar 2015 de verschillende kenmerken in kaart gebracht.
Innovatieve bedrijven scoren het best op externe, strategische en financiële kenmerken
Innovatieve mkb-bedrijven waren in 2015 overall gezonder dan de andere drie mkb-typen. Innovatieve mkb-bedrijven scoren beter op de externe, strategische en financiële kenmerken. Reguliere mkb-bedrijven met personeel en jonge bedrijven scoren gelijk op de overall gezondheid. Reguliere mkb-bedrijven presteren echter beter op de strategische en financiële kenmerken en jonge bedrijven scoren beter op de interne en externe gezondheidskenmerken. De zzp’ers scoren het laagst qua gezondheid, hoewel de financiële gezondheid niet achterblijft bij de andere bedrijfstypen.
Score van mkb-typen op afzonderlijke gezondheidsindicatoren
De vier soorten kenmerken zijn gemeten aan de hand van zes tot twaalf onderliggende gezondheidsindicatoren. Typerend voor de innovatieve bedrijven in het mkb is dat zij op geen van de afzonderlijke indicatoren echt achterblijven bij de andere mkb-typen. Relatief sterke punten van de innovatieve mkb-bedrijven zijn het initiële opleidingsniveau van de ondernemers, de bedrijfsgerelateerde opleidingen van zowel de ondernemers als de medewerkers, en het aanboren van nieuwe markten.
Jonge bedrijven en reguliere bedrijven scoren overall gelijk op de gezondheid, maar zij presteren wel degelijk verschillend op de diverse gezondheidsindicatoren. Het reguliere mkb scoort op de volgende indicatoren beter dan de jonge bedrijven: het hebben van een duidelijk strategisch plan en regelmatige bijstelling daarvan, doen van investeringen, benutten van nieuwe ICT-mogelijkheden voor het businessmodel, hebben van voldoende eigen vermogen om tegenslagen op te vangen en een goede toegang tot extern kapitaal. De jonge bedrijven presteren daarentegen beter op een gunstige omzet- en marktontwikkeling en inzet van flexibel personeel, en zij ervaren minder concurrentie op hun belangrijkste markt. Veel van deze verschillen zijn terug te voeren naar de andere aard van de twee bedrijfstypen.
Zzp’ers blijven op veel gezondheidsindicatoren achter, behalve op de financiële. Zo blijven zij achter op de omzetontwikkeling, de toekomstverwachting en het doorvoeren van klantenfeedback. Bovendien zijn zzp’ers wat minder op het buitenland en het aanboren van nieuwe markten gericht. Daarentegen ervaren zij minder concurrentie op hun belangrijkste markt en verwachten zij minder vaak liquiditeitsproblemen.
Aangrijpingspunten voor beleid
De resultaten van de meting geven aangrijpingspunten voor beleid. De relatief sterke gezondheid van de innovatieve bedrijven pleit bijvoorbeeld voor continuering van het overheidsbeleid gericht op innovatie om deze bedrijven gezond te houden en de andere bedrijfstypen op innovatiegebied te stimuleren. Daarnaast bevestigt de studie de beleidsaandacht voor de toegang van het mkb tot extern kapitaal.
