Wetenschappers, de bekende econoom Adam Smith was een van de eersten, wisten 200 jaar geleden al dat de informatieverplichtingen die de overheid oplegt aan het bedrijfsleven een zware belasting voor het bedrijfsleven zijn. Politici hebben dat pas in 1985 onderkend en de eerste concrete maatregelen om de hiermee gepaard gaande informatie-nalevingskosten - ook administratieve lasten genoemd - te drukken hebben tot het begin van de jaren negentig op zich laten wachten. Dit is op zijn minst verbazingwekkend te noemen omdat het bedrijfsleven jaarlijks tientallen miljarden guldens aan kosten moet maken om aan deze informatieverplichtingen te kunnen voldoen. Dit is een van de bevindingen in het zojuist verschenen rapport 'Informatieverplichtingen in de Nederlandse sociale rechtsstaat' van EIM.

Voor het eerst is een theoretisch kader ontwikkeld dat de oorsprong, de rechtsgrond en de functie van deze informatieverplichtingen verklaart. De informatieverplichtingen van het bedrijfsleven vormen een essentiële schakel in ons democratisch bestel. Zonder informatie over het bedrijfsleven zou de overheid niet in staat zijn de naleving van wetten die zich richten op bijvoorbeeld een schoon milieu en veilige arbeidsomstandigheden, te controleren en te handhaven. Dit laat onverlet dat de overheid moet zorgen dat de informatie zo efficiënt mogelijk wordt verzameld. En daar schort het nog aleens aan.

Zowel parlementariërs als wetgevende ambtenaren zijn zich onvoldoende bewust van het ontstaan van onnodige informatie-nalevingskosten. Te ingewikkelde wetgeving veroorzaakt vaak onnodige kosten, met als gevolg onnodig complexe informatieverplichtingen. Er wordt te weinig nagedacht over de vormgeving van de informatieverplichtingen. Ook wordt het belang van goede voorlichting over het nut van een informatieverplichting vaak onderschat. Daardoor raken ondernemers nogal eens geïrriteerd over het zoveelste verzoek om informatie.

Het meten van informatie-nalevingskosten is niet eenvoudig. Vaak gaat het om verborgen kosten die niet terug te vinden zijn in de boekhouding van de bedrijven. Voor het welslagen van een beleid gericht op het terugdringen van informatie-nalevingskosten, is het natuurlijk wel van belang dat duidelijk is wat het begrip inhoudt. Daarom is in dit EIM-rapport ook veel aandacht besteed aan een nauwkeurige afbakening van de definitie van informatie-nalevingskosten.