20 maart 2006
Verdergaande internationale samenwerking binnen de EU zal de komende tien jaar de nodige kansen bieden voor het MKB. Het Nederlandse MKB is gebaat bij een sterk Europa waarin de afzonderlijke EU-landen hun nationale soevereiniteit opofferen en Europa zowel economisch als politiek een succes wordt. Kansen voor ondernemerschap doen zich met name voor als er hervormingen plaatsvinden in de collectieve sector, zoals in de sociale zekerheid en de zorg en welzijn, waarbij de eigen verantwoordelijkheid sterk benadrukt wordt. Met de CPB-studie 'Vier vergezichten op Nederland' als uitgangspunt heeft onderzoeksbureau EIM eveneens vier scenario's geschetst die de ontwikkelingen in het komende decennium voor het Nederlandse MKB en Ondernemerschap in verschillende perspectieven zetten.
Naast algemene trends zoals vergrijzing en 'verdienstelijking' die de Nederlandse economie en het bedrijfsleven in het bijzonder beïnvloeden, kunnen zich op middellange termijn enkele sterke veranderingen in de economie voordoen. Het betreft enerzijds belangrijke internationale (EU-)afspraken waardoor internationale politieke besluiten prevaleren boven nationale, en anderzijds substantiële wijzigingen in de welvaartsstaat waarin individualisme het wint van collectivisme. Deze belangrijke veranderingen zullen hun impact hebben op de ontwikkeling van het MKB en van verschillende verschijningsvormen van ondernemerschap. De manier waarop hangt echter af van het scenario dat het meest opgeld zal doen: Regional Communities, Strong Europe, Transatlantic Market of Global Economy.
In het scenario Regional Communities, waarin de nationale soevereiniteit en het collectivisme overheersen, krijgt MKB en Ondernemerschap te maken met stilstand. Ondernemers raken langzamerhand ingedut door een gebrek aan prikkels, uitdagingen en concurrentie. Het MKB verandert dan ook weinig van aard en samenstelling. Het aantal starters alsmede de diversiteit van de starters neemt af. Er is sprake van weinig vernieuwing en dynamiek en er bestaat veel zekerheid onder zowel bedrijven als werknemers. Internationaal verliezen we de nodige concurrentiekracht. We raken ingedut en weinig alert.
In het scenario Strong Europe, het enige scenario waarin Europa zowel economisch als politiek echt een succes wordt en er enige gerichte hervormingen in de sociale zekerheid plaatsvinden, liggen er veel kansen voor het MKB, met name binnen Europa dat van oudsher ook de belangrijkste afzetmarkt van het MKB is. Europa wordt een grote interne markt waarin wet- en regelgeving tot een minimum wordt beperkt. Binnen deze transparante, omvangrijke markt zal ruimte zijn voor (grotere) bedrijven die sterk op kosten concurreren en MKB-bedrijven die zich sterk specialiseren. Voor ondernemerschap biedt dit scenario ook de nodige ruimte in de dienstensector en in kleine delen van de zorgsector. De diversiteit van starters wordt groter: meer allochtone en oudere starters, en er ontstaan kansen voor starters die vanaf de start meteen Europees actief zijn ('born globals').
In het scenario Transatlantic Market ontstaat een ondernemende samenleving waarin iedereen zijn eigen verantwoordelijkheid moet nemen; hetzij als werknemer, hetzij als ondernemer. De Nederlandse samenleving wordt kennisintensiever, waardoor pioniers veel kansen hebben, met name in ICT, biotechnologie, zorg en welzijn. Handelspatronen wijzigen; Europa wordt minder een afzetmarkt maar veeleer een inkoopmarkt, terwijl de transatlantische markten zich ontpoppen als de belangrijkste afzetgebieden. De maatschappij kenmerkt zich door proberen, succesvol zijn, (hard) vallen, en opnieuw beginnen. Dit zorgt voor een grote turbulentie in het bedrijfsleven; veel starters en stoppers, veel groei en krimp, vaak wisselen van baan. Ook de diversiteit onder de starters neemt toe, en met name het aantal innovatieve starters krijgt een impuls. Vanwege de grote onzekerheid worden minder (langetermijn)investeringen gedaan.
In Global Economy wordt de wereld het speelveld, zowel qua afzet als qua concurrentie. Dat betekent dat er voor sterk internationaal georiënteerde MKB-bedrijven kansen bijkomen, dat innovatie en efficiency afgedwongen worden door de markt, en dat minder-innovatieve bedrijven het moeilijk krijgen. Bedrijven zullen steeds meer gebruik moeten maken van verschillende netwerken en samenwerkingsverbanden om in de 'survival of the fittest' te overleven. Ook aan starters worden hoge eisen gesteld. Door de liberalisering van de wereldhandel, privatisering en groei van de economie neemt de ruimte voor zelfstandig ondernemerschap met name in de dienstverlening toe.
Het ultieme scenario voor het Nederlandse MKB en ondernemerschap bestaat niet. Elk van de scenario's - afgezien van Regional Communities - vraagt om de nodige aanpassingen en flexibiliteit van het kleinere bedrijfsleven; overigens een sterk punt van het MKB ten opzichte van het grootbedrijf. Over het geheel genomen kan geoordeeld worden dat 'Strong Europe' het best lijkt uit te pakken voor de ontwikkeling van het MKB en ondernemerschap.
Voor inlichtingen: 079 343 06 04
20 maart 2006
In een in 2004 verschenen CPB-studie worden de belangrijke ontwikkelingen voor de Nederlandse economie in vier vergezichten tot 2040 geplaatst. Deze vergezichten bouwen voort op de CPB-studie 'Four Futures of Europe'. Het EIM heeft dankbaar gebruik gemaakt van deze vier vergezichten en schetst in dezelfde vorm vier vergezichten op het Nederlandse MKB en Ondernemerschap in 2015.
Via onderstaande gegevens kunt u contact met ons opnemen. Als u op de hoogte wilt blijven van interessant nieuws, kunt u ons ook volgen op twitter en/of onze LinkedIn-pagina. Daarnaast hebben wij een grote bron van informatie over werk van Panteia op onze nieuws-pagina.
Postadres:
Postbus 7001
2701 AA Zoetermeer
tel: +31 (0)79 322 20 00
fax: +31 (0)79 322 21 01
e-mail: info@panteia.nl
Bezoekadres:
Bredewater 26
2715 CA Zoetermeer