Dankzij kennis-spillovers zijn regionale concurrentie en variatie goed voor economische groei
Het rapport Kennis-spillovers en economische groei gaat in op het belang van spillovers, het 'overlopen' van kennis, voor de economische groei. Spillovers bestaan omdat bedrijven profiteren van ideeën en vernieuwingen bij andere bedrijven, en ze zijn met name op lokaal niveau effectief. Het belang van kennis-spillovers is onomstreden, maar over de werking en de precieze omvang bestaat verschil van mening. In dit rapport worden drie visies op de werking van lokale kennis-spillovers besproken en getoetst .

De eerste visie op kennis-spillovers is ontwikkeld door Marshall, Arrow en Romer (MAR). Volgens deze economen treden spillovers met name op tussen gelijksoortige bedrijven. Daarnaast gaan Marshall, Arrow en Romer ervan uit dat een lokaal monopolie gunstig is, omdat in een monopoliesituatie het leeuwendeel van de innovaties aan de innovator zelf ten goede komt. Concurrentie zou innovatie ontmoedigen vanwege het weglekken van informatie en de bijbehorende opbrengsten.

De tweede visie komt van Porter. Hij neemt (net als Marshall, Arrow en Romer) aan dat kennis-spillovers optreden tussen bedrijven uit eenzelfde sector. Hij is van mening dat bedrijven van elkaar kunnen leren als ze gespecialiseerd zijn in dezelfde activiteiten. Met betrekking tot concurrentie heeft Porter een andere mening dan Marshall, Arrow en Romer. Porter denkt dat lokale concurrentie van belang is voor groei. Porter benadrukt dat concurrentie bedrijven dwingt tot innovatie en imitatie, omdat een bedrijf dat niet meedoet simpelweg van de markt wordt gedrukt.

De derde visie is afkomstig van Jacobs, die het belang van variatie benadrukt. De echt belangrijke kennis die niet in het bedrijf zelf aanwezig is, komt juist van andersoortige bedrijven. In deze visie zijn spillovers effectief als in de directe omgeving van een bedrijf veel verschillende soorten bedrijven actief zijn. Jacobs benadrukt dus het belang van diversiteit van regio's, terwijl Porter en Marshall, Arrow en Romer juist specialisatie belangrijk vinden. Met betrekking tot concurrentie tussen bedrijven sluit Jacobs zich aan bij Porter. Volgens Jacobs is concurrentie tussen bedrijven goed voor innovatie en groei, omdat de concurrentie de adoptie van nieuwe technologieën versnelt.

De toetsing van de drie visies is gedaan door een model voor regionale groei te schatten. Met het model kan nagegaan worden welke spillover-effecten op regionaal niveau optreden en wat de invloed hiervan is op de economische groei. Uitgangspunt is dat de groei van een sector in een regio kan worden verklaard uit de drie variabelen specialisatie, concurrentie en diversiteit. De invloed van specialisatie geeft het belang aan van spillovers binnen sectoren. De variabele concurrentie geeft uitsluitsel over de invloed van lokale concurrentie op groei (positief of negatief), en de variabele diversiteit geeft weer hoe groot de invloed van spillovers tussen verschillende sectoren is.

Het model is geschat met een regionale databank die eerder bij EIM is ontwikkeld voor het project Bedrijvendynamiek en economische prestaties. De databank bevat informatie op sector- en regioniveau. Voor de veertig COROP-gebieden na Nederland zijn data beschikbaar, verdeeld over de zes sectoren Delfstoffenwinning, Industrie, Bouw, Handel, Transport en Communicatie en Financiële Diensten. De gebruikte gegevens hebben betrekking op de periode 1987-1995.

Volgens de schattingen heeft specialisatie in regio's geen invloed op de groei. Regionale kennis-spillovers binnen eenzelfde sector lijken dus niet van belang. Regionale kennis-spillovers tussen verschillende sectoren blijken daarentegen wel van belang. Een in de praktijk realistische toename van de diversiteit in een sector/regiocombi­natie kan tot een kwart procentpunt hogere groei leiden (per jaar). Ook lokale concurrentie blijkt een positieve invloed op de regionale groei te hebben. Intensivering van de concurrentie kan ervoor zorgen dat de jaarlijkse groei met circa 0,2 procentpunt toeneemt.