Meer dan 99% van de Nederlandse bedrijven behoort tot het mkb. Er is daarom eigenlijk geen sprake van een typisch mkb-bedrijf. Traditionele indelingen van het bedrijfsleven op basis van grootteklasse en sector zijn handig voor statistieken, maar sluiten minder goed aan op het gevoerde beleid. Ze zijn bovendien niet altijd even goed herkenbaar voor het bedrijfsleven zelf. Panteia heeft daarom in opdracht van het ministerie van Economische Zaken een nieuwe typologie van het mkb ontwikkeld waarin nadrukkelijk aandacht is voor de veelzijdigheid binnen het mkb.

Vier hoofdtypen in het mkb

De nieuwe typologie van het mkb is opgesteld langs twee structuurdimensies: leeftijd en strategie van bedrijven. Deze twee dimensies zijn vastgesteld op basis van een uitgebreide literatuurstudie naar de verschillende manieren waarop het bedrijfsleven kan worden ingedeeld en een clusteranalyse op data uit bedrijvenpanels van Panteia. Het resultaat is een segmentering van het mkb naar vier hoofdtypen. Ieder hoofdtype kent weer twee subtypen die een verdere verfijning mogelijk maken:

Overlappende bedrijfstypen

Er bestaat een grote veelzijdigheid en gelaagdheid binnen het mkb. In tegenstelling tot de traditionele indeling naar sector en omvang houdt de nieuwe typologie van het mkb hier expliciet rekening mee. Er bestaat overlap tussen de typen: een zzp’er kan een jong en innovatief bedrijf hebben. Door (sub)typen te combineren, wordt de veelzijdigheid van het mkb goed afgedekt. Tussen de zzp’ers en het reguliere mkb bestaat geen overlap: het reguliere mkb wordt gevormd door alle bedrijven met ten minste twee en niet meer dan 250 werkzame personen. De typologie beslaat daarmee het gehele mkb.

Prestaties van de nieuwe typen

In 2014 vertegenwoordigen zzp’ers 72 procent van het zelfstandige mkb in Nederland. Zij zijn daarmee veruit de grootste van de vier typen. Het reguliere mkb is de kleinste groep (28 procent), maar vertegenwoordigt wel 80 tot 90 procent van de werkgelegenheid, omzet en toegevoegde waarde in het Nederlandse mkb. Dat is in totaal goed voor een werkgelegenheid van 3,5 miljoen werkzame personen, een omzet van ruim € 500 miljard en een toegevoegde waarde van ruim € 136 miljard. Het innovatieve en nieuwe waarde creërende mkb (35 procent) is het meest naar buiten gericht. Dat type bestaat uit innovatieve koplopers, ontwikkelaars en toepassers en is het meest internationaal actief. Het jonge mkb maakt 39 procent van het gehele mkb uit. Het creëert ongeveer evenredig veel werkgelegenheid (35 procent), maar is duidelijk nog bezig zowel haar omzet als toegevoegde waarde te ontwikkelen.

Gezondheid nieuwe typen

Een synthese van inzichten uit verschillende literatuurstromen laat zien dat diverse interne, externe, strategische en financiële kenmerken zicht geven op de gezondheid van mkb-bedrijven. Een bedrijf wordt als gezond beschouwd als er perspectief is op continuïteit of groei van het bedrijf. Door middel van een telefonische enquête onder bijna 2.000 mkb-bedrijven zijn in het najaar 2015 de diverse kenmerken in kaart gebracht. Dit figuur laat zien hoe de vier mkb-typen scoren op een selectie van gezondheidsindicatoren. Het betreft een eerste exercitie; later dit jaar zal hierover een aparte rapportage verschijnen. Met name zzp’ers en jonge mkb-bedrijven scoren gezien de aard van hun bedrijf anders op de gezondheidsindicatoren. Het reguliere mkb en het innovatieve en nieuwe waarde creërende mkb laten minder grote verschillen zien; op de meeste indicatoren behalve toegang tot externe financiering scoort het innovatieve en nieuwe waarde creërende mkb iets hoger dan het reguliere mkb.

Een nieuwe typologie voor het mkb

De nieuwe segmentering van het mkb is door Panteia ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. Het doel is om tot een typologie te komen die beter op het beleid aansluit dan de huidige standaardindeling naar bedrijfsgrootte en sector en waar het bedrijfsleven zichzelf beter in kan herkennen. Vier hoofdtypen zijn vastgesteld langs twee dimensies: leeftijd en strategie van het bedrijf. Binnen ieder hoofdtype zijn steeds weer twee subtypen onderscheiden. 

Het traject resulteert in drie studies. In de eerste studie is de totstandkoming van de nieuwe typologie uiteen gezet. In de tweede studie is de nieuwe typologie cijfermatig onderbouwd. In de derde studie wordt de gezondheid van de bedrijfstypen gemeten aan de hand van een set door Panteia ontwikkelde health indicatoren voor het mkb. Het resultaat verschijnt binnenkort.