Het gangbare beeld van hoe innovatie ‘werkt’ is meestal gebaseerd op een producentgericht model: bedrijven en kennisinstellingen ontwikkelen kennis en brengen die naar de markt. Echter, ook gebruikers innoveren. Over deze gebruikersinnovatie zijn nog weinig gegevens beschikbaar. Panteia heeft onderzocht in hoeverre gebruikersinnovatie in het midden- en kleinbedrijf voorkomt. De resultaten zijn gebaseerd op een meting bij circa 2.000 MKB-bedrijven.

Bijna een derde van bedrijven in het MKB past gekochte producten aan
Uit het onderzoek blijkt dat 29% van de bedrijven in het MKB in de voorgaande drie jaar bestaande technieken, apparatuur of software substantieel voor eigen gebruik heeft aangepast en 7% van de bedrijven heeft in dezelfde periode geheel nieuwe technieken, apparatuur of software ontwikkeld voor eigen gebruik. Ruim de helft van de eigen aanpassingen is niet op de markt te koop. Van de eigen ontwikkelde technieken, apparatuur of software is circa driekwart niet op de markt te koop. Volgens de onderzoekers is er pas sprake van gebruikersinnovatie: wanneer een bedrijf bestaande technieken, apparatuur of software (substantieel) heeft aangepast om die meer geschikt te maken voor eigen gebruik óf geheel nieuwe technieken, apparatuur of software voor eigen gebruik heeft ontwikkeld, die niet op de markt te verkrijgen zijn. Op basis van deze formule concluderen de onderzoekers dat 16% van de bedrijven in het MKB in de voorgaande drie jaar gebruikersinnovaties heeft gerealiseerd.

Helft van gebruikersinnovatie gerealiseerd door grote MKB-bedrijven
Bij het grootste deel van gebruikersinnovatie gaat het om aanpassingen. Onder het grotere MKB realiseren relatief meer bedrijven gebruikersinnovaties dan onder het kleinere MKB. In de klasse 50 tot 250 werkzame personen heeft 50% van de bedrijven in de voorgaande drie jaar gebruikersinnovaties gerealiseerd. In de klassen 10 tot 50 en 1 tot 10 werkzame personen is dat respectievelijk 44% en 12%. In de industrie doen relatief de meeste MKB-bedrijven aan gebruikersinnovatie, gevolgd door de financiële dienstverlening en de transportsector. Qua aard van de gebruikersinnovaties gaat het bij de helft om software, bij 29% om hardware en bij 18% om administratieve systemen. Er blijkt een sterke samenhang tussen de ‘klassieke’ innovativiteit (producenteninnovatie) en de mate van gebruikersinnovatie. ‘Klassiek’ innovatieve bedrijven doen ook vaker aan gebruikersinnovatie.